Προϊόν

Οι Ορχιδέες είναι καλλωπιστικά μονοκοτυλήδονα φυτά τα οποία συνθέτουν την οικογένεια των Ορχεοειδών (Orchidaceae), τη μεγαλύτερη των ανθοφόρων φυτών (Αγγειόσπερμων). Στον κατάλογο του Βασιλικού Βοτανικού Κήπου του Kew βρίσκονται 880 γένη και σχεδόν 22.000 είδη ορχιδέας. (Διαθέσιμο στο: http://el.wikipedia.org/wiki/ορχιδέα). Υπάγονται στη τάξη μικρόσπερα (Microspermae) και είναι πολυετή φυτά μικρής ανάπτυξης.

Τα υβρίδια που έχουν δημιουργηθεί από τους διάφορους ανθοκόμους ανά τον κόσμο, υπολογίζονται πως ξεπερνούν τις 100.000.

Η ορχιδέα ευδοκιμεί σε όλα τα μέρη της γης εκτός από την Ανταρκτική. Μπορεί  να επιβιώσει τόσο σε ζεστά όσο και σε ψυχρά κλίματα. Οι περισσότερες, περίπου το 85%, αναπτύσσονται  σε τροπικά δάση ή υποτροπικές περιοχές και είναι επίφυτες, δηλαδή αναπτύσσονται πάνω σε άλλα φυτά, χωρίς να έρχονται σε επαφή με το έδαφος.  Άλλες πάλι αναπτύσσονται σε βραχώδης περιοχές χρησιμοποιώντας τους βράχους ως στήριγμα.  Το 15% των ορχιδέων αναπτύσσεται στην εύκρατη ζώνη και είναι επίγειες, δηλαδή αναπτύσσονται στο χώμα. Ενδημικά είδη ορχιδέας έχουν καταγραφεί σε κάθε γωνία της γης.

Ιστορία της ορχιδέας

Σύμφωνα με τα ευρήματα έρευνας που πραγματοποιήθηκε από τον καθηγητή Santiago R. Ramírez του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ το 2007, αυτό το λουλούδι είναι τόσο παλιό όσο και οι δεινόσαυροι. Η γύρη ορχιδέας που βρέθηκε σε μία μέλισσα αιχμαλωτισμένη σε κεχριμπάρι στη Δομινικανή Δημοκρατία υποδεικνύει ότι οι ορχιδέες αναπτύχθηκαν για πρώτη φορά 70 με 80 εκατομμύρια χρόνια πριν. Το είδος που ανακαλύφτηκε ανήκει στο γένος Goodyerinae και ονομάζεται Meliorchis caribea.

Οι πρώτες αναφορές για την ορχιδέα προέρχονται από την Ελλάδα. Ο Θεόφραστος πρώτος έδωσε την ονομασία Όρχις, εμπνευσμένος  από τον μύθο του Όρχι και την ομοιότητα της διπλοκόνδυλης  ρίζας της ορχιδέας με τα αντρικά γεννητικά όργανα.. Ο Όρχις ήταν   γιος ενός σάτυρου, ο οποίος κατά τη διάρκεια των γιορτών προς τιμήν του Βάκχου, διέπραξε ιεροσυλία, επιχειρώντας να βιάσει μια ιέρεια. Ο Βάκχος για να τον τιμωρήσει διέταξε να γίνει τροφή για άγρια θηρία και να μεταμορφωθεί σε ένα αδύναμο φυτό.

Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν πως η ορχιδέα ήταν σύμβολο ανδρισμού και γονιμότητας. Πίστευαν πως τρώγοντας κονδύλους ορχιδέας θα μπορούσαν να ευνοήσουν τη γέννηση αρσενικών παιδιών. Πρόκειται για το γνωστό στις μέρες μας σερνικοβότανο. Οι κινέζοι της χρησιμοποιούσαν για να διακοσμήσουν τα σπίτια τους και την αποκαλούσαν το φυτό με το άρωμα του βασιλιά, ενώ στα χρόνια του Μεσαίωνα αποτελούσε βασικό συστατικό για θεραπευτικά σκευάσματα και ερωτικά φίλτρα.

 

 

Οι άγριες ορχιδέες της Σάμου

Στην Σάμο και γενικά στην Ελλάδα απαντώνται πολλά είδη ορχιδέας καθώς το ήπιο κλίμα και τα εδαφολογικά χαρακτηριστικά ευνοούν την ανάπτυξη τους. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας υπάρχουν  άγριες ορχιδέες από τις οποίες αρκετές είναι ενδημικές. Στη Σάμο έχουν καταγραφεί τα είδη  Οrchis mascula, Οphrys minuscula και η ενδημική ορχιδέα Οphrys episcopalis var. Samia.

 

 

Οrchis mascula

Η Οrchis mascula  είναι ένα ποώδης φυτό του μπορεί να φτάσει 50 ως 60 εκ. ύψος, έχει πράσινο κορμό και σκούρα πορφυρά – ιώδη άνθη. Η ταξιανθία του αποτελείται από 6 έως 20 άνθη τα οποία είναι περίπου 2,5 εκ. Τα βασικά φύλλα είναι επιμήκη λογχοειδή και  συχνά έχουν καφέ – μοβ κηλίδες. Ανθίζει κατά τους μήνες Απρίλιο – Ιούνιο κυρίως σε ζεστά και ηλιόλουστα ενδιαιτήματα.

Η Οrchis mascula  είναι γνωστή με την ονομασία σαλέπι. Το σαλέπι αναφέρεται τόσο στο αλεύρι που λαμβάνεται από τους ξηρούς κονδύλους πολλών ειδών της οικογένειας Ορχεΐδες, όσο και στην ονομασία του ίδιου του φυτού που στον κόσμο της φυτολογίας αναφέρεται ως Orchis mascula .

Το σαλέπι θεωρείται  φαρμακευτική ουσία γιατί περιέχει αραβίνητραγακανθίνη και πολύ άμυλο το οποίο, όταν διαλύεται στο νερό, δημιουργεί ένα υγρό πηκτό και βλεννώδες και θεωρείται κατάλληλο για την ανακούφιση του βήχα, του άσθματος και του στομαχόπονου. Στις ορχιδέες αυτές και στις θεραπευτικές ιδιότητες τους αναφέρεται και ο Ιπποκράτης, ο Ασκληπιός, ο Θεόφραστος, αλλά και ο Γαληνός (Διαθέσιμο στο: http://el.wikipedia.org/wiki/Σαλέπι).

 

 

Οphrys minuscula

Η Οphrys minuscula αποτελεί ποικιλία του γένους Ophrys oestrfera με τη διαφορά ότι το είδος αυτό έχει πολύ μικρότερα άνθη και μεγάλους πλαϊνούς λοβούς. Από τα μικροσκοπικά άνθη της έχει πάρει και το όνομα της   minuscula (μικροσκοπική). Ευδοκιμεί σε πολλές περιοχές της Ελλάδας και κυρίως στην Ήπειρο. Στη Σάμο αναπτύσσεται από τα μέσα Απριλίου ως τα μέσα Μαϊου.

 

 

Οphrys episcopalis var. Samia

Η Οphrys episcopalis var. Samia είναι άγρια ορχιδέα του γένους οφρύς, ανήκει στην ομάδα holoserica και απαντάται στη Σάμο τον Μάιο.  Ένα σπάνιο είδος της Μεσογείου που μικρές διαφορές στα χαρακτηριστικά του, το κάνουν να θεωρείται από πολλούς ειδικούς,  ξεχωριστό είδος. Το όνομα του προέκυψε από την ομοιότητα του μεγάλου χείλους της με επισκοπικα άμφια.

 

 

Οι ορχιδέες της Σάμου

Η Σάμος είναι η μοναδική περιοχή της Ελλάδας όπου καλλιεργείται η ορχιδέα. Η καλλιέργεια ορχιδέας στο νησί άρχισε όταν ο κ. Αμυρσώνης Γιακουμής, επιστρέφοντας από τις σπουδές γεωπονίας στην Ιταλία οραματίστηκε να καλλιεργήσει αυτό το όμορφο λουλούδι. Παρά τις δυσκολίες και τις αποτροπές ειδικών και αρμοδίων το 1980, άνθισε το πρώτο  υβρίδιο ορχιδέας στη Σάμο, στα θερμοκήπια του  κ. Αμυρσώνη Γιακουμή. Αρκετά χρόνια αργότερα, με την προτροπή του ίδιου οραματιστή, ξεκίνησε το 1998 η λειτουργία τουθερμοκηπίου ορχιδέας Μανόλη και Νίκου Γαρουφαλή.

Στα θερμοκήπια του κ. Αμυρσώνη καλλιεργούνται κυρίως ορχιδέες Cymbidium, Cattleya, Phalaenopsis  και  Dendrobium. Στα θερμοκήπια αδερφών Γαρουφαλή καλλιεργούνται  αποκλειστικά τα είδη Cimbidium Standard (μεγάλο λουλούδι) και Cimbidium Mini.

Cymbidium ( Standard –Mini )

Το όνομα της  προέρχεται από την ελληνική λέξη kumbos,  που σημαίνει τρύπα ή  κοιλότητα και περιγράφτηκε για πρώτη φορά  από τον Olof Swartz το 1799.

Η ορχιδέα αυτή είναι η πιο γνωστή  εμπορική ορχιδέα  διότι είναι πιο εύκολη η καλλιέργεια της, η είσοδος στην παραγωγή είναι αρκετά ταχεία και δεν απαιτείται υψηλή θερμοκρασία για την ανάπτυξη της.

Η Cymbidium μπορεί να φτάσει 60 έως 90 εκ. ανάλογα με το είδος.  Η ανθοταξία είναι αρκετά μεγάλη και αποτελείται από 10 έως 20 άνθη και κάθε άνθος μπορεί να έχει διάμετρο από 5 έως 10 εκ. Τα άνθη τους έχουν μια ευρεία σειρά χρωμάτων: λευκό, πράσινο, κίτρινο-πράσινο,  κίτρινο, καφέ, ροζ, κόκκινο, πορτοκαλί και μαύρο.

Τα φυτά μπορεί να διατίθενται και σαν φυτά εσωτερικού χώρου, ιδιαίτερα οι μινιατούρες (Cymbidium miniature), που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία  χρόνια.

Η Cimbidium καλλιεργούνταν  για χιλιάδες χρόνια ιδίως στην Κίνα και στην Ευρώπη έγινε γνωστή κατά τη διάρκεια της Βικτωριανής εποχής.

Αυτοφυή απαντάται στην Κίνα, στην Ιαπωνία, στην Κορέα, στα Ιμαλάϊα, στη Φορμόζα, στις Φιλιππίνες, στην νοτιοανατολική Ασία, μέχρι τη Νέα Γουινέα και στην Αυστραλία.

Τα αυτοφυή είδη έχουν βελτιωθεί με υβριδισμό, μετά το  1945,  στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ και στην Αυστραλία.

Στην Ελλάδα η ορχιδέα Cimbidium καλλιεργείται κατ’ αποκλειστικότητα στην Σάμο από τα  θερμοκήπια Αμυρσώνη και τα θερμοκήπια των αδερφών Γαρουφαλή.  Πιο συγκεκριμένα στη Σάμο καλλιεργούνται οι ακόλουθες ποικιλίες.

 

 

Cattleya

Το γένος Cattleya,  περιλαμβάνει 113 είδη.  Ανακαλύφθηκε το 1818 στη Βραζιλία  και το γένος Cattleya πήρε το όνομα του από έναν Άγγλο ανθοκόμο, τον Sir William Cattley.

Υπάρχουν χιλιάδες υβρίδια που έχουν παραχθεί είτε φυσιολόγικά είτε τεχνιτά.  Τα άνθη των υβριδίων μπορεί να έχουν διάμετρο από 5  έως 15 εκ. ή περισσότερο. Τα άνθη τους μπορεί να είναι  σε όλα τα χρώματα εκτός από  μπλε και μαύρο.

Τα πιο δημοφιλείς του είδους είναι κάποια υβρίδια που προέρχονται από το συνδυασμό Cattleyas με μερικά από τους στενούς συγγενείς τους για να παράγουν μια μεγάλη ποικιλία χρωμάτων, μορφών και μεγεθών.

Τα είδη της Cattleya φύονται περισσότερο στην περιοχή των Άνδεων και στις παραθαλάσσιες περιοχές της Βραζιλίας.

Οι ορχιδέες του γένους αυτού είναι επίφυτες, δηλαδή αναπτύσσονται πάνω σε κορμούς ή κλαδιά άλλων δέντρων, χωρίς να είναι παράσιτα.

Υβρίδια της  ορχιδέας   Cattleya καλλιεργούνται κατ’ αποκλειστικότητα στην Ελλάδα  από τα θερμοκήπια του κ. Αμυρσώνη στη Σάμο.

Phalaenopsis

Το γένος Phalaenopsis, περιλαμβάνει 60 είδη και πάνω από 300 υβρίδια. Η ορχιδέα Phalaenopsis, γνωστή κι ως Moth Orchid, ονομάστηκε έτσι από τον  Carl Linnaeus, εξαιτίας  της ομοιότητας της με το σκώρο κατά την πτήση.

Η Phalaenopsis είναι από τις πιο δημοφιλής ορχιδέες διότι είναι φυτό με μεγάλη προσαρμοστικότητα και μπορεί να καλλιεργηθεί σχετικά εύκολα, ακόμα και μέσα στο σπίτι.

Η Phalaenopsis κατάγεται από τα δάση της Νοτιοανατολικής  Ασίας και απαντάται στην Ινδία, στη Μαλαισία, στις Φιλιππίνες, στην Ταϊβάν και στην Αυστραλία. Είναι επίφυτο και την ευνοεί το τροπικό κλίμα των περιοχών αυτών, κλίμα δηλαδή με συχνές βροχές, έντονη υγρασία και μικρές διακυμάνσεις της θερμοκρασίας κατά τη διάρκεια του χρόνου. Αναπτύσσονται σε χαμηλά υψόμετρα, 200 έως 400 μέτρα.

Οι Phalaenopsis που καλλιεργούνται είναι υβρίδια που προήλθαν από 20 περίπου είδη, τα οποία επιδέχτηκαν διασταυρούμενη γονιμοποίηση. Χαρακτηρίζονται από μεγάλες ταξιανθίες, μήκους έως 1μ. και τα άνθη  των υβριδίων μπορεί να έχουν διάμετρο  8-10εκ..

Από αυτές ξεχωρίζουν  οι:

  • Phalaenopsis  Amabilis, που έχουν λευκά άνθη και  ανθοφορούν το χειμώνα.,
  • οι   Phalaenopsis Schilleriana  που έχουν μεγάλα λευκά – ροζ άνθη και  ανθοφορούν την άνοιξη,
  • οι Phalaenopsis Esmeralda που έχουν μικρά ροζ άνθη και  ανθοφορούν το καλοκαίρι.

Οι διαφορετικές εποχές άνθισης των ειδών, δίνουν τη δυνατότητα για μεγαλύτερη κλιμάκωση της παραγωγής.

Οι ορχιδέες Phalaenopsis καλλιεργούνται κατ’ αποκλειστικότητα στην Ελλάδα από τα θερμοκήπια του κ. Αμυρσώνη στη Σάμο.

 

 

Dendrobium 

Το γένος Dendrobium , περιλαμβάνει 1200 είδη ορχιδέων.  Το όνομα της προέρχεται  από τις ελληνικές λέξεις Dendron (δέντρο) και Βίος, και σημαίνει ‘αυτός που ζει στα δέντρα’. Το όνομα της υποδηλώνει ότι είναι επίφυτο.

Η Dendrobium φύεται σε ποικίλα ενδιαιτήματα, όπως στη Νότια, Ανατολική και Νοτιανατολική Ασία και πιο συγκεκριμένα στο Βόρνεο, στις Φιλιππίνες, στην Αυστραλία, στη Νέα Γουινέα, στη Νέα Ζηλανδία και στα Νησιά του Σολομώντα.

Η Dendrobium προσαρμόζεται εύκολα σε διάφορα κλίματα, γι αυτό απαντάται σε μια μεγάλη ποικιλία βιοτόπων, από τα τροπικά δάση και τις ζεστές ερήμους της Αυστραλίας έως τα κρύα βουνά των Ιμαλάϊων.

Τα άνθη και οι ταξιανθίες της Dendrobium ποικίλουν ανά είδος. Μπορεί η ταξιανθία να έχει 1 έως 4 άνθη (Dendrobium nobile) ή να έχει έως και 100 άνθη (. Dendrobium speciosum).

Οι περισσότεροι συλλέκτες καλλιεργούν την Dendrobium nobile, αλλά για εμπορικούς λόγους καλλιεργείται περισσότερο η Dendrobium phalaenopsis.

Οι ορχιδέες Dendrobium καλλιεργούνται κατ’ αποκλειστικότητα στην Ελλάδα από τα θερμοκήπια του κ. Αμυρσώνη στο νησί της  Σάμου.