Εδαφικό μίγμα

Η επιλογή του κατάλληλου εδαφικού μείγματος είναι η αρχή της επιτυχίας της καλλιέργειας όλων των ειδών ορχιδέας γενικότερα.  Το εδαφικό μίγμα ή υπόστρωμα θα πρέπει να εξασφαλίζει κατάλληλες συνθήκες αερισμού της ρίζας και  καλής στράγγισης και να περιέχει αρκετή οργανική ύλη.

Cymbidium : Για την Cymbidium χρησιμοποιούνται διάφορα μίγματα, από τα οποία τα συνηθέστερα είναι:

α) 40%τύρφη – 60%περλίτη,

β) 33% τύρφη -33% φλοιός πεύκου – 33% αμμοπηλώδες χώμα

γ) πετροβάμβακας 100%.

Όποιο εδαφικό μίγμα κι αν χρησιμοποιηθεί, θα πρέπει το  pH του να είναι από  5 έως 6,5.

Cattleya: Για την Cattleya κατάλληλα εδαφικά μίγματα μπορεί να είναι:

α) τύρφη 20% – φλοιός πεύκουν40% –  φυλλόχωμα 40%

β) τύρφη 20% – φλοιό πεύκου 30% – πολυστερίνη 50%.

Το pH  του εδαφικού μίγματος για την Cattleya πρέπει να είναι  5 έως 6.

Phalaenopsis: Η Phalaenopsis μπορεί να χρησιμοποιήσει τα ίδια εδαφικά μίγματα με αυτά της Cattleya, δηλαδή:

α) τύρφη 20% – φλοιός πεύκουν40% –  φυλλόχωμα 40%

β) τύρφη 20% – φλοιό πεύκου 30% – πολυστερίνη 50%.

Το pH  του εδαφικού μίγματος για την Phalaenopsis πρέπει να είναι  5 έως 6.

Dendrobium: Τα υβρίδια Dendrobium χωρίζονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες και οι συνθήκες ανάπτυξης διαφέρουν για την κάθε κατηγορία. Πρόκειται για τα υβρίδια Bigibbum, γνωστά και ως Dendrobium –  Phalaenopsis, λόγω της ομοιότητας των λουλουδιών  τους  με τα Phalaenopsis, τα υβρίδια nobile και τα υβρίδια antelope. Το εδδαφικό μίγμα που θεωρείται κατάλληλο για τα Dendrobium  είναι το ίδιο με αυτό της Phalaenopsis, δηλαδή:

α) τύρφη 20% – φλοιός πεύκουν40% –  φυλλόχωμα 40%

β) τύρφη 20% – φλοιό πεύκου 30% – πολυστερίνη 50%.

Το pH  του εδαφικού μίγματος για την Dendrobium  πρέπει να είναι  από 5 έως 6.
Φωτισμός 

Cymbidium: Για την ανάπτυξη των Cymbidium χρειάζεται δυνατός φωτισμός, ενώ την άνοιξη και το καλοκαίρι πρέπει να μειώνεται η ένταση του φωτισμού για να προστατευτεί το φύλλωμα τους.  Η κόκκινη και η ροζ Cymbidium αναπτύσσονται καλύτερα σε έντονο φως, ενώ η πράσινη και η κίτρινη χρειάζονται λιγότερο φωτισμό.

Cattleya: Η Cattleya χρειάζεται έντονο φιλτραρισμένο φωτισμό αλλά θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα σκίασης τις ώρες με τον υψηλότερο φωτισμό.

Phalaenopsis: Η Phalaenopsis έχει μικρότερες απαιτήσεις για φωτισμό σε σχέση με τα άλλα είδη. Την άνοιξη και το καλοκαίρι πρέπει να λαμβάνονται μέτρα σκίασης, ιδίως για τις πιο φωτεινές ώρες της ημέρας.

Dendrobium: Για την ανάπτυξη της Dendrobium δεν χρειάζεται έντονος φωτισμός και τα μέτρα σκίασης κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού κρίνονται απαραίτητα.

Θερμοκρασία

Cymbidium: Κατάλληλη θερμοκρασία για την ανάπτυξη της Cymbidium είναι 13˚ C με 15˚ C την νύχτα και 24˚ C με 28˚ C την ημέρα, το καλοκαίρι και 8˚ C με 12˚ C την νύχτα και 15˚ C με 18˚ C τις υπόλοιπες εποχές του χρόνου.

Cattleya: Οι θερμοκρασίες που είναι κατάλληλες για την  Cattleya είναι 14˚ C με 18˚ C την νύχτα και 20˚ C με 28˚ C την ημέρα.

Phalaenopsis: Η Phalaenopsis απαιτεί θερμοκρασίες που κυμαίνονται στα επίπεδα 16˚ C με 18˚ C την νύχτα και 24˚ C με 30˚ C την ημέρα.

Dendrobium: Για την ανάπτυξη της Dendrobium  κατάλληλη θερμοκρασία είναι 14˚ C με 18˚ C την νύχτα και 24˚ C με 28˚ C την ημέρα.

Σχετική υγρασία

Cymbidium: Για την ανάπτυξη της Cymbidium απαιτείται 75% υγρασία. Κατά την περίοδο της άνθισης τα επίπεδα υγρασίας πρέπει να μειώνονται διότι ευνοείται η ανάπτυξη μιας ασθένειας του βοτρύτη.

Cattleya:  Η υγρασία που χρειάζεται η  Cattleya για να αναπτυχθεί είναι υψηλότερη από αυτή που χρειάζεται  Cymbidium. Η ενδεδειγμένη σχετική υγρασία του χώρου που αναπτύσσεται η Cattleya κυμαίνεται  γύρω στο 80%.

Phalaenopsis: Η Phalaenopsis απαιτεί τα επίπεδα υγρασίας στο χώρο να είναι μεταξύ  70 – 80 %.

Dendrobium: Για την ανάπτυξη της Dendrobium  απαιτείται 75 – 80 % υγρασία.

Αερισμός 

Cymbidium: Για την ανάπτυξη της Cymbidium απαιτείται συχνός αερισμός του χώρου αλλά χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή να μην δημιουργούνται ρεύματα πάνω στα φυτά. Επίσης την περίοδο της άνθισης πρέπει ο αερισμός να γίνεται από παράθυρα με σήτες ώστε να αποφεύγεται η είσοδος εντόμων που επικονιάζουν τα φυτά, προκαλόντας μείωση της διατηρησημότητας των λουλουδιών.

Cattleya:  Η Cattleya χρειάζεται καλός αερισμός του χώρου όλο το εικοσιτετράωρο.

Phalaenopsis: Η Phalaenopsis απαιτεί πολύ καλό αερισμό του χώρου ανά τακτά διαστήματα.

Dendrobium: Η Dendrobium  χρειάζεται καλό αερισμό του χώρου ωύχτα και μέρα.

Μέθοδοι Καλλιέργειας

Γλάστρα : Οι γλάστρες που χρησιμοποιούνται για τις ορχιδέες μπορεί να είναι πήλινες ή πλαστικές. Πρέπει να είναι πολύ καλά απολυμασμένες. Τα φυτά που είναι έτοιμα να ανθίσουν τοποθετούνται σε γλάστρες  διαμέτρου 18-25εκ. Η αλλαγή της γλάστρας  γίνεται  κάθε 3-4 χρόνια την άνοιξη και συνήθως συνδυάζεται με τη διαίρεση των φυτών. Η διαδικασία αυτή είναι αναγκαία για να δώσει περισσότερο χώρο στο φυτό και να επιτρέψει στις ρίζες να αναπνέουν καλύτερα, γεγονός που μπορεί να καταστεί δύσκολο, όταν το υπόστρωμα αποδιοργανωθεί και μειωθεί σε λεπτούς κόκκους.

Πότισμα : Πολλές φορές η υπεράρδευση καταστρέφει τις ορχιδέες  περισσότερο από κάθε άλλο παράγοντα. Η υπερβολική υγρασία που δεν αφήνει τις ρίζες να στεγνώσουν μεταξύ δυο ποτισμάτων είναι η βασική αιτία καταστροφής μιας ορχιδέας. Η συχνότητα ποτίσματος μιας ορχιδέας εξαρτάται από την εποχή, το στάδιο ανάπτυξης, το είδος του εδαφικού μίγματος και το είδος της γλάστρας.

Οι ορχιδέες που καλλιεργούνται σε γλάστρες και έχουν χοντρές και σαρκώδης ρίζες, χρειάζονται περισσότερο και πιο συχνά πότισμα. Οι ορχιδέες που  καλλιεργούνται σε κομμάτι ξύλου (φλοιού) ή φελλού, πρέπει να ψεκάζονται με άφθονο νερό κάθε μέρα με ένα ψεκαστήρι.

Επίσης ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στα επίπεδα αλατότητας του νερού, το οποίο πρέπει να είναι απαλλαγμένο και από άλατα ασβεστίου, νατρίου και χλωρίου.

Λίπανση 

Στη διάρκεια της βλαστικής εποχής οι ορχιδέες λιπαίνονται κάθε 15 μέρες με ένα ισορροπημένο λίπασμα τύπου 20-20-20, το οποίο περιέχει φώσφορο, κάλιο, και άζωτο σε ίσα μέρη, σε αναλογία  1γρ. ανά λίτρο νερό κάθε μέρα. Η λίπανση αυτή βοηθάει την ορχιδέα να αναπτυχθεί και να ανθίσει. Αμέσως μετά την έκπτυξη  των ανθικών στελεχών οι ορχιδέες λιπαίνονται  με λίπασμα πιο πλούσιο σε φώσφορο και κάλιο τύπου 10.30.20..  Επιπλέον κάθε 3 μήνες οι ορχιδέες τροφοδοτούνται με 1γρ.  νιτρικό ασβέστιο ανά λίτρο νερού, το οποίο τις ενισχύει και τις αναζωογονεί.

Η λίπανση πρέπει να είναι συχνή και πάντα αραιωμένη.  Επίσης η λίπανση γίνεται πάντα μετά από άφθονο πότισμα, διότι όταν η ορχιδέα βρίσκεται σε κατάσταση έλλειψης νερού, απορροφά αμέσως το διαλυμένο λίπασμα με κίνδυνο να κάψει τις ρίζες της.

Πολλαπλασιασμός

Ο πολλαπλασιασμός  των υβριδίων της ορχιδέας μπορεί να γίνει με τη μέθοδο του διαχωρισμού των ριζών, είτε με τον αποχωρισμό των βολβών, είτε με μοσχεύματα.

Διαχωρισμός των ριζών

Για όλες τις ορχιδέες που σχηματίζουν περισσότερα από ένα στελέχη στη βάση του φυτού, όπως π.χ. στη Cymbidium, και  Cattleya  ο πολλαπλασιασμός με διαχωρισμό των ριζών είναι ο ταχύτερος και  επιτρέπει τη δημιουργία νέων φυτών ήδη φτασμένων. Τη στιγμή της αλλαγής της γλάστρας χωρίζετε το φυτό σε περισσότερα τμήματα, με 3 – 4 οφθαλμούς το καθένα. Ο διαχωρισμός πραγματοποιείται με τη χρήση  ψαλιδιού ή μαχαιριού,  απολυμασμένα στο οινόπνευμα, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στις ρίζες.

Αποχωρισμός των ψευδοβολβών

Στα γένη που διαθέτουν ψευδοβολβούς, όπως π.χ. Cymbidium, με τους ορισμένες φορές τεράστιους ψευδοβολβούς, είναι εφικτό να χωριστεί  ολόκληρο φυτό. Είναι δυνατόν δηλαδή να αποκοπούν ορισμένα τμήματα (με τη ρίζα), αυτά που εξέχουν από τη γλάστρα και να τα φυτευτούν σε ξεχωριστές γλάστρες. Ακόμη και από τους γηρασμένους και ζαρωμένους ξευδοβολβούς, που βρίσκονται στη βάση του φυτού, είναι εφικτό να δημιουργηθούν καινούρια φυτά. Αφού ξεκολληθούν από  το μητρικό φυτό πρέπει να  τοποθετηθούν  στο σκοτάδι και σε στεγνό σημείο (π.χ. σε ένα χαρτόκουτο) για 20 ημέρες τουλάχιστον. Έπειτα φυτεύονται σε υγρό υπόστρωμα και  από το καθένα προκύπτει  ένας ψευδοβολβός, από τον οποίο θα αναπτυχθεί ένα νέο φυτό.

Μοσχεύματα

Οι ορχιδέες που έχουν μονοποδιακή κάθετη ανάπτυξη, όπως η Vanda,  Arachnis, μπορούν να πολλαπλασιαστούν με μοσχεύματα. Η διαδικασία αυτή γίνεται ως εξής: κόβετε κάτω από το γόνατο όπου υπάρχουν καλά ανεπτυγμένες επίκτητες ρίζες, η κορυφή του φυτού (και ενδεχομένως το κομμάτι του κορμού που βρίσκεται πιο χαμηλά) έτσι ώστε να παραμείνουν τρία – πέντε φύλλα για κάθε μόσχευμα και φυτεύετε  το σε μια γλάστρα με υγρό υπόστρωμα. Το νέο αυτό φυτό παραμένει σε σκιά για 20 μέρες χωρίς πότισμα. Εάν τα φύλλα μαραθούν, τότε διαβρέχονται με ψεκαστήρι χωρίς να βραχούν οι ρίζες.

Οι ορχιδέες Dendrobium μπορούν να  παράγουν παραφυάδες από τις μασχάλες φύλλου, οι οποίες σε σύντομο χρονικό διάστημα  δημιουργούν εναέριες ρίζες. Μόλις δημιουργηθούν 4 ρίζες, είναι έτοιμες για αποκοπή και μεταφύτευση.

Οι ορχιδέες Phalaenopsis μπορούν να πολλαπλασιαστούν με μοσχεύματα από τα ανθικά στελέχη, χρησιμοποιώντας όμως εντελώς διαφορετική τεχνική. Οι οφθαλμοί που βρίσκονται στο κέντρο του ανθικού στελέχους, εξάγονται κατάλληλα  και καλλιεργούνται σε θρεπτικό υπόστρωμα, όπως γίνεται με τα έμβρυα των σπόρων. Σε διάστημα 3 μηνών δημιουργείται  φυτώριο με 2 ή 3 ρίζες, οι οποίες αποκόβονται και μεταφυτεύονται.