Το
να γράψει κάποιος Βυζαντινή Μουσική με την συνήθη
Βυζαντινή Σημειογραφία είναι αρκετά δύσκολο
καθήκον χρησιμοποιώντας το Word, για παράδειγμα.
Υπάρχουν βέβαια και κάποια εξιδικευμένα εμπορικά
εργαλεία που μπορούμε να γράψουμε και ίσως να
ακούσομε χοντρικά (τις περισσότερες φορές φάλτσα)
αυτό που γράψαμε αλλά δεν μπορεί το δημιούργημά
μας να μελετηθεί ή να τροποποιηθεί από άλλους
εκτός ίσως απ' αυτούς που έχουν με μας το ίδιο
πρόγραμμα. Η χρήση αυτών των προγραμμάτων
στηρίζεται στην φιλοσοφία του Word. Κάθε κουμπί
στο μενού ή ένας κατάλληλος συνδυασμός πλήκτρων
έχει ως αποτέλεσμα να εμφανιστεί άμεσα στην οθόνη
μας ο μουσικός χαρακτήρας που θέλουμε. Δυστυχώς η
τοποθέτηση των συλλαβών κεντραρισμένες κάτω απο
τις νότες είναι σκέτος πονοκέφαλος όπως και η
οποιαδήποτε προσθήκη ή αφαίρεση ενός μουσικού
χαρακτήρα στην μέση του μουσικού κομματιού μας.
Μάλλον πράγμα ακατόρθωτο η αλλαγή της μουσικής
γραμματοσειράς. του μεγέθους των γραμμάτων ή
διπλής μουσικής γραμμής. Αυτές οι αλλαγές
δημιουργούν σχεδόν πάντα ανεπανόρθωτες βλάβες στη
δομή του αρχικού μας κειμένου. Η δωρεάν
τεχνολογία TeX είναι και ήταν στην διάθεση
χιλιάδων επιστημόνων για να γράφουν μαθητικά και
άλλα επιστημονικά κείμενα. Εδώ η φιλοσοφία είναι
εντελώς διαφορετική. Δεν υπάρχουν κουμπιά αλλά
μόνο εντολές. Έτσι για να γράψουμε το καλημέρα για
παράδειγμα σε bold face(παχιά γραφή) δεν
χρειαζόμαστε κάποιον editor και το πάτημα ενός
κουμπιού! Aπλά πληκτρολογούμε \bf{καλημέρα} ή {\bf
καλημέρα} για να πάρουμε το καλημέρα παχύ! Το \bf
είναι μια συγκεκριμμένη εντολή και άρα πρέπει να
την σεβόμαστε συντακτικά. Έτσι το \Bf είναι κάτι
το εντελώς διαφορετικό από το \bf και άρα μάλλον
το πρόγραμμα TeX (ή το XeLaTeX ή κάποιο όμοιο από
την ίδια οικογένεια) δεν θα μπορέσει να μας βγάλει
κάποια έξοδο. Να αναφέρουμε σε αυτό το σημείο ότι
τα αρχεία με κατάλληξη .tex είναι απλούστατα
αρχεία κειμένου χωρίς καμμιά στοίχηση,
γραμματοσειρά, εικόνες κοκ. Αυτά πρέπει να τα
"τρέξουμε" με κάποιο συγκεκριμμένο δωρεάν
πρόγραμμα (στην περίπτωσή μας το XeLaTeX) και να
πάρουμε την έξοδο(που είναι σε μορφή .pdf και όχι
.word). Πριν τρέξουμε το αρχείο μας, το {\bf
καλημέρα} δεν έχει κανένα οπτικό αποτέλεσμα. Αφού
το τρέξουμε τότε τα πάντα ζωντανεύουν και μέσα στο
pdf αρχείο μας βλέπουμε πράγματι το καλημέρα παχύ.
Συνεπώς ένα .tex αρχείο δεν μπορούμε να το "δούμε"
αν δεν το τρέξουμε πρώτα! Αυτό δεν είναι
μειονέκτημα έναντι του Word. Το Word βέβαια
και τα παρόμοια έχει σχεδιαστεί διαδραστικά δηλ.
με το πάτημα ενός κομπιού να έχουμε άμεσα το
αντίστοιχο οπτικό αποτέλεσμα. Μπορούμε όμως με το
TeX να πετύχουμε με κατάλληλη εξάσκηση ανώτερα
κείμενα και σε ακρίβεια και σε ποιότητα εμφάνισης.
Απλά πρέπει να περιμένουμε λίγα δευτερόλεπτα έως
να "τρέξει" το TeX αρχείο μας για να δούμε στην
οθόνη μας την pdf έξοδό του(οπότε άλλο είναι το
.tex αρχείο μας και άλλο η έξοδος του. Στο
Word η είσοδος δηλ. το word αρχείο μας
που τρέχουμε δηλ. επεξεργαζόμαστε μια οποιαδήποτε
στιγμή ταυτίζεται με την έξοδο δηλ. το οπτικό
αποτέλεσμα που παίρνουμε). Πρέπει όμως να
αφιερώσουμε χρόνο να μάθουμε προγραμματισμό
σε TeX δηλ. να μάθουμε την σύνταξη της γλώσσας, να
μάθουμε τις εντολές της, πως δημιουργούμε δικές
μας εντολές από τις ήδη υπάρχουσες, πώς
"φορτώνουμε" πακέτα εντολών που έχουν κατασκευάσει
άλλοι για τις ανάγκες μας κοκ. Αν μας τρομάζουν
όλα αυτά τότε δεν θα πρέπει να απογοητευόμαστε
διότι πρώτον, θα έχουμε μάθει ένα τέλειο δωρεάν
εργαλείο που έχει κτιστεί στο μόχθο χιλιάδων
επιστημόνων ώστε να παράγουμε το οποιοδήποτε
έντυπα κείμενό μας(ακόμα και εφημερίδα,
διαφημιστικό φυλλάδιο ή ένα τεράστιο poster) και
δεύτερον, θα μπορέσουμε να καταλάβουμε πως
θα χρησιμοποιήσουμε τις κατάλληλες εντολές
για να γράψουμε εύκολα, ακριβή και κατανοητά
Βυζαντινή Μουσική (και βασικά με την
οποιαδήποτε μουσική γραμματοσειρά επιθυμούμε). Δεν
θα χρειαστούμε πολύ μνήμη για να θυμηθούμε τον
κατάλληλο συνδυασμό πλήκτρων για να
εισάγουμε το ίσον (αυτό γίνεται με την εντολή
\ison), ή τα κεντήματα(με την εντολή
\kk, εδώ το διπλό k σημαίνει τα κεντήματα!)
Το \ison και τα \kk καθώς και οι υπόλοιπες εντολές
βρίσκονται σε ένα έτοιμο πακέτο XeLaTeX που σας
διαθέτουμε δωρεάν ώστε να αρχίσετε άμεσα να
γράφετε Βυζαντινή μουσική!ABCNOTATIONΤο ABCNotation(*) ξεκίνησε από τον Chris Walshaw στην δεκαετία του '80 ο οποίος σκέφτηκε να γράψει στο πεντάγραμμο παραδοσιακή French bagpipe μουσική με εργαλεία του TeX. Αργότερα στις αρχές της δεκαετίας του '90 ο James Allwright ανέπτυξε σε γλώσσα C το πρόγραμμα abc2midi που έδινε την δυνατότητα στον χρήστη να παράγει εκτός από το πεντάγραμμο και μια έξοδο σε μορφή .mid ώστε να ακούει την σύνθεσή του! Την υποστήριξη του abc2midi την ανέλαβε από το 2003 ο τρομερός κ. Seymour Shlien. To Σεπτέμβριο του 2014 διαπιστώσαμε ότι θα μπορούσε το abc2midi να αποκτήσει φανταστικές δυνατότητες όπως αυτές που συναντάμε σε εππαγελματικούς sequencers (Cubase, FL Studio κοκ). Γι' αυτό το λόγο ήρθαμε σε επαφή με τον κ. Shlein. Το αποτέλεσμα της συνεργασίας ήταν το πρόγραμμα να "πάρει φωτιά", άρχισε να εμπλουτίζεται με ταχύτατους ρυθμούς με νέες εντολές(bendstring, controlstring, MIDIdef, MIDIx, vol κοκ.) που κατασκεύασε ο κ. Shlien και να αποκτά φανταστικές δυνατότητες στην ρεαλιστική μορφοποίηση(shaping) του ήχου έτσι ώστε να είμαστε σήμερα σε θέση να μιμούμαστε με μεγάλη ακρίβεια το παίξιμο του βιολιού, για παράδειγμα, από ένα έμπειρο βιολίστα. Δίνουμε εδώ ως παράδειγμα ένα από τα πιο δύσκολα όργανα-το βιολί- διότι ο ήχος παράγεται απο την κίνηση του δοξαριού και όχι από το απλό κτύπημα μιας χορδής. Άρα υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί παράμετροι απ' τους οποίους εξερτάται ο τελικός ήχος που βγαίνει απο το όργανο. Φυσικά, δεν πρέπει να περιμένουμε το abc π.χ. να μας ψάλλει. Δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό(μόνο με χρήση του abc, χρειαζόμαστε μουσικά προγράμματα που διαθέτουν word builder και δυστυχώς δεν έχουμε) Όμως μπορούμε να παράγουμε κατάλληλη έξοδο(σε μορφή .mid) που ντύνοντας την με κατάλληλα ηχοχρώματα να πάρουμε φυσικό ήχο βολιού ή κάποιου άλλου "πλούσιου" οργάνου που προσομοιάζει όλους τους χρωματισμούς της ανρθρώπινης φωνής. Έτσι πιστεύουμε ότι ποιά η πεταστή δεν θα είναι απλά ένα "πέταγμα" της φωνής ή το αντικένωμα ένα "κρέμασμα" της φωνής κοκ. όπως περιγράφουν τα θεωρητικά της Βυζαντινής Μουσικής. Αλλά και όλοι οι υπόλοιποι καλλωπιστικοί χαρακτήρες της Βυζαντινής Μουσικής μπορούν πλέον να αποδωθούν τέλεια καθώς και οι κλίμακες να ακούγονται με απαράμιλη ακρίβεια(το σύστημα του χωρισμού μιας κλίμακας σε 72 μόρια ανά οκτάβα είναι και μαθηματικά-θεωρητικά ελλιπές αλλά και ακουστικά άχαρο και δεν αποδίδει σωστά τουλάχιστον την διατονική κλίμακα). Μια απ' τις μελλοντικές μας επιδιώξεις, ελπίζουμε να τα καταφέρουμε με την συνεισφορά εθελοντών που αγαπάνε την μουσική, είναι να συνδέσουμε τις δυο τεχνολογίες. Με άλλα λόγια, αφού γράψει κάποιος Βυζαντινή Μουσική με την τεχνολογία LaTeX ή XeLaTeX κάποιος parser θα αναλάβει στη συνέχεια να μετατρέψει το .tex αρχείο μας σε μορφή .abc (του abcnotation) που αυτό με την σειρά του θα παράγει έξοδο σε πεντάγραμμο και σε .mid με την χρήση των κατάλληλων δωεράν προγραμμάτων. Τέλος η χρήση της τεχνολογίας OCR θα μας δώσει την δυνατότητα να σκανάρουμε ένα μουσικό βιβλίο βυζαντινής μουσικής και σε λίγες στιγμές θα το παίρνουμε σε ηλεκτρονική μορφή .tex, .abc και .mid! O Ταμπουράς του Κυρίλλου Μαρμαρινού.
Αν έχετε πληκτρολόγιο, τότε μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε(πατώντας τα κατάλληλα πλήκτρα), για μεγαλύτερη ευκολία από το ποντίκι σας! Μερικές φορές δημιουργούνται προβλήματα με τον browser. Π.χ. ο Firefox αναδύει μια μπάρα όταν πατήσουμε το '/' (slash forward). Σε τέτοιες περιπτώσεις αλλάξετε τις ρυθμίσεις του(options). Συντομογραφίες: Yekta: Yekta, R. Türk Musikisi. (Translated from French by O. Nasuhoğlu), Pan Yay., İstanbul, 1986. Μαρμαρηνός: Θεωρητικόν Κυρίλλου του Μαρμαρηνού 1749, Βυζαντινή Ποταμηϊς, Τόμος ΙΑ, Χαραλάμπους Καρακατσάνη(Αθήνα 2004). Στεφανίδης: Θεωρητικόν Βασιλείου Στεφανίδου του Βυζαντίου 1819, Βυζαντινή Ποταμηϊς, Τόμος ΣΤ, Χαραλάμπους Καρακατσάνη(Αθήνα 1997) Κηλτζανίδης: Μεθοδική Διδασκαλία Ελληνικής Μουσικής, Κωνσταντινουπόλει 1881. Άλλες πληροφορίες από το βιβλίο: Sources of 18th century music, Eugenia Popescu and Adriana Sirli, 2000 Instabul και την εργασία: A computational study on divergence between theory and practice of tanbur fretting of Ali C. Gedik, Barış Bozkurt and Cem Çırak, at Journal of Interdisciplinary Music Studies, 2012. To online πίανο μας στηρίζεται στο JS Dynamic Audio Synth, που δημιουργήθηκε από τον Keith William Horwood. Στις ιστοσελίδες παρακάτω θα βρούμε όλες τις απαραίτητες λεπτομέρεις και τα κατάληλα πακέτα ώστε να γράψουμε Βυζαντινή Μουσική στην Βυζαντινή σημειογραφία με χρήση του XeLaTeX καθώς και σε πεντάγραμμο με το abcnotation. |
| Δωρεάν Λογισμικό(*)
για την συγγραφή της Βυζαντινής Μουσικής στo
πεντάγραμμο με χρήση του abcnotation. Δωρεάν Λογισμικό(*) για την συγγραφή της Βυζαντινής Μουσικής στην παραδοσιακή σημειογραφία με χρήση του XeLaTeX. Συνθέτες και Συνθέσεις(*) Βυζαντινής και Παραδοσιακής Μουσικής. (*) Κάντε κλίκ πάνω στις παχιές λέξεις για να εισέλθετε στην αντίστοιχη σελίδα. |
