Θέματα Μουσικής Παράδοσης

    Για να γράψουμε (ή να μεταγράψουμε από την Βυζαντινή σημειογραφεία) στο πεντάγραμμο και να ακούσομε Βυζαντινή Μουσική με ηχοχρώματα μουσικών οργάνων θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε ένα δωρεάν πρόγραμμα με πολλές δυνατότητες. Το πρόγραμμα λέγεται abc και η κεντρική σελίδα του βρίσκεται στο  abc|home(*) Το .abc είναι ένα ένα απλούστατο φορμά κειμένου, όπως είναι το .txt για παράδειγμα. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε έναν οποιοδήποτε editor (wordpad, word) που γνωρίζουμε για να γράψουμε το μουσικό κομμάτι μας αλλά θα πρέπει να προσέξουμε να σώσουμε το αρχείο μας σε txt φορμά(και με κατάλληξη .abc) και η κωδικοποίηση να είναι utf-8 δηλ. unicode. Το τελευταίο φυσικά δεν μας χρειάζεται στην περίπτωση που το μουσικό μας κείμενο περιέχει μόνο αγγλικούς χαρακτήρες(δεν υπάρχουν οι συλλαβές στα ελληνικά από κάτω απο τις νότες). Με κατάληξη .abc έχουν γραφτεί σχεδόν μισό εκατομμύριο(!) μουσικά κείμενα εκ των οποίων είναι μάλλον ανύπαρκτα αυτά που έχουν σχέση με την Βυζαντινή ή παραδοσιακή μουσική παράδοσή μας. Στο http://abcnotation.com/search μπορούμε να ψάξουμε να βρούμε όποιο κομμάτι μας ενδιαφέρει.

   Σχετικά με την ανατολή και την ανατολική μουσική υπάρχει η ιστοσελίδα

που περιέχει μια βάση από τουρκικά μακάμια(makams). Φυσικά μπορεί να πάρει κάποιος πολλές ιδέες από τα abc αρχεία που θα βρει εδώ και να αρχίσει κατ' ευθείαν να γράφει Βυζαντινή Μουσική χρησιμοποιώντας όμως το σύστημα των 53 μορίων/ανά οκτάβα (και όχι των 72 μορίων όπως συνήθως χρησιμοποιείται στην θεωρία της Βυζαντινής Μουσικής. Εξάλλου, κατά την ταπεινή μας γνώμη, τα 53 ή ακόμα καλύτερα  τα 99 μόρια ανα οκτάβα είναι σαφώς ανώτερα συστήματα από εκείνο των 72 μορίων) Πρέπει να σημειώσουμε ότι η συγγραφή ενός μουσικού κειμένου σε abc σημειογραφία ακολουθεί κάποιους αυστηρούς συντακτικούς κανόνες. Στο http://abcnotation.com/learn μπορούμε να μελετήσουμε προσεκτικά τα παραδείγματα. Με ένα έστω και μικρό λάθος δεν θα πάρουμε καμία έξοδο(ούτε εκτύπωση ούτε άκουσμα) Όπως θα διαπιστώσουμε υπάρχει πάντοτε ένας πρόλογος(file header) πριν το κύριο μουσικό κείμενο. Στο πρόλογο αυτό δίνονται οι βασικές οδηγίες(informations) για το πως πρέπει να εμφανιστεί(εκτυπωθεί) το κείμενο μας στο πεντάγραμμο αλλά και πως πρέπει να ακουστεί(ή έξοδος είναι συνήθως σε φορμά .mid).

   Στο πρόλογο θα συναντήσουμε τα πεδία X:, M:, L:, K:, Q: καθώς και άλλα. Κάποια απ' αυτά είναι πολύ σημαντικότερα απ' άλλα. Έτσι το για παράδειγμα, το πεδίο K: καθορίζει το κλειδί(Key) ενώ το M: καθορίζει το μέτρο(meter). Αν θέλουμε να ακούσομε τις  κλίμακες της Βυζαντινής μουσικής πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με το τι θα εισάγουμε στο κλειδί. Το  K: C _1/4B  καθορίζει κάπως χοντροκομένα την διατονική κλίμακα της Βυζαντικής Μουσικής. Το _ είναι το σύμβολο της ύφεσης και το ^ της διέσης. Το B παριστάνει τη Si της ευρωπαϊκής και άρα με _1/4B καθορίζουμε  μια τονική  πτώση του Si κατά 1/4 του ημιτόνιου. Με απλά λόγια, το _1/4B αποδίδει ακουστικά τη νότα Ζω' της Βυζαντινής μουσικής. Για λεπτομέρειες για τα μέρη του προλόγου μπορούμε να βρούμε στο


  Μην ξεχάσουμε επίσης  ότι πρέπει να δοθούν  και κατάλληλες midi οδηγίες για να πάρουμε το κατάλληλο ηχητικό αποτέλεσμα. Αν επιλέξουμε το τούρκικο σύστημα των 53 μορίων για να δουλέψουμε τότε θα χρειαστούμε την midi εντολή 


που αναλαμβάνει να "κουρδίσει" το κομμάτι μας (με χρήση της θεωρίας των 53 μοριών). Η εντολή %%format commaA-E.fmt που μπαίνει μετά ακριβώς το X: πεδίο στον πρόλογο έχει σχέση μόνο με το πως θα εκτυπωθεί το μουσικό μας κείμενο δηλαδή πως θα εμφανιστούν(σημειωθούν μικροτονικά) η ύφεση _1/4, η δίεση ^1/4 καθώς και άλλες παρόμοιες στο πεντάγραμμο. Το commaA-E.fmt είναι ένα πραγματικό αρχείο και πρέπει να υπάρχει στο φάκελο που έχουμε αποθηκεύσει και το τρέχoν .abc αρχείο μας. Μπορούμε να το βρούμε και  να το κατεβάσουμε στο χώρο μας ψάχνοντας στο   Turkish Makam Database(*).   Μπορούμε επίσης να κατασκευάσουμε και το δικό μας κατάλληλο fmt  αρχείο για τις δικές μας ανάγκες αλλά θα χρειαστεί επιπλέον κόπος να μάθουμε κάποιες  postscript εντολές της Adobe. Έτσι θα μπορέσουμε να παριστάνουμε και  τις βυζαντινές υφεσο-διέσεις, φθορές, χρόες κοκ. με τα καθιερωμένα σύμβολα σε όποιο σημείο του πεντάγραμμου θέλουμε. (Δυστυχώς κανένας μέχρι τώρα δεν ασχολήθηκε στην κατασκευή ενός τέτοιου "βυζαντινού" fmt). Εδώ δεν θα χρησιμοποιήσουμε ούτε την εντολή tuningsystem comma53 για την ηχητική έξοδο ούτε την %%format commaA-E.fmt για να γράψουμε Βυζαντινή Μουσική. Απλά θελήσαμε να επισημαίνουμε ότι υπάρχει συγκεκριμένος τρόπος που έχει αποτυπωθεί η Τουρκική μουσική παράδοση χρησιμοποιώντας το abc(για όσους ενδιαφέρονται να την μελετήσουν το σχετικό άρθρο του Καραοσμάνογλου


είναι αρκετά διαφωτιστικό για το όλο εγχείρημα των Τούρκων) .

   Θα αναπτύξουμε παρακάτω μια μεθοδολογία που αποδίδει στο abcnotation πολύ ακριβέστερα τις κλίμακες της Βυζαντινής μας Μουσικής σε σύγκριση με το σύστημα των 72 ή 53 μορίων (ή από οποιοδήποτε άλλο σύστημα)  με κατάλληλες εντολές στον πρόλογο ή στο κυρίως μέρος. Και δεν μένουμε μόνο στο θέμα των κλιμάκων. Προσπαθήσαμε να αποδείξουμε ότι η abcnotation έχει εκπληκτικές δυνατότητες στην  αποδώσουμη των ποιοτικών σημαδιών της Βυζαντινής Μουσικής. Μετά από άπειρα πειράματα(που συνεχίζονται και μάλλον θα συνεχιστούν) αποδώσαμε τους ποιοτικούς χαρακτήρες της Βυζαντινής Μουσικής όπως της πεταστής, του αντικενώματος, των κεντημάτων και άλλων(λεπτομέρειες παρακάτω).

   Μετά τον πρόλογο ακολουθεί το κύριο μέρος. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να θυμόμαστε είναι η αντιστοιχία λατινικών γραμμάτων με τις νότες της Βυζαντινής Μουσικής. Έτσι το C είναι ο αντικαταστάτης το Νη. Οι υπόλοιπες αντιστοιχίες δίνονται παρακάτω:

D ⬅ Πα, E ⬅Βου , F ⬅Γα , G ⬅Δι , A ⬅Κε , B ⬅Ζω, c⬅Νη', d⬅Πα',  e⬅Βου'

κοκ.(το βέλος ⬅ από δεξιά στα αριστερά δείχνει με ποιο λατινικό γράμμα θα πρέπει να αντικαταστήσουμε τη νότα της Βυζαντινής Μουσικής που βρίσκεται στα δεξιά του). Επίσης αντί τα μικρά c, d, e,f, g, a,  μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τόνους με κεφαλαία λατινικά π.χ. D' αντί για d, D'' αντί d'. Το κόμμα(,) χρησιμοποιείται αν χρειαστεί να κατέβουμε κάτω του C π.χ. B, για το κάτω ζω. Φυσικά δεν πρέπει να περιμένουμε να ακούσομε το Ζω της διατονικής Βυζαντινής Κλίμακας  αν δεν έχουμε πρώτα φροντίσει να αλλάξουμε κατάλληλα το K: πεδίο μας πριν  γράψουμε το B στο κυρίως κείμενο(λεπτομέρεις παρακάτω). Επίσης μάλλον θα πρέπει να έχουμε αρκετές γνώσεις Βυζαντινής Μουσικής πριν αρχίσουμε να γράφουμε ή μάλλον να μεταγράφουμε  ένα μουσικό κείμενο από την  Βυζαντινή σημειογραφία σε abc notation. Ένα "κλασικό" λάθος είναι η απρόσεκτη μεταγραφή του διατονικού Ζω'. Είναι γνωστό ότι αν η διατονική μελωδία μας δεν εκτείνεται του άνω Ζω τότε το Ζω' εκτελείται εν υφέσει άρα εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να τον μεταγράψουμε σε _B (το Ζω' έλκεται από το Κε άρα πρέπει να γραφτεί με ύφεση) και όχι σε σκέτο B. Αυτό το ιδίωμα είναι του Πρώτου ήχου αλλά και του πλαγίου Τετάρτου ήχου. Ο πλάγιος του Πρώτου ήχου έχει παρόμοια συμπεριφορά για το Ζω' που εξαρτάται βασικά από επικρατούσα βάση του ήχου κατά την πορεία του μέλους.  Ιδιώματα όμως υπάρχουν και για τους άλλους ήχους(η Βυζαντινή Μουσική στηρίζεται στο σύστημα της οκτωηχίας. Υπάρχουν 4 κύριοι ήχοι και 4 "πλάγιοι"). Εμείς είμαστε υπεύθυνοι να βάλουμε τις κατάλληλες τοπικές έλξεις όποτε παραστεί ανάγκη στο abc αρχείο μας χωρίς βέβαια να βασιζόμαστε απόλυτα στο μουσικό κείμενο που μεταγράφουμε(διότι τις περισσότερες φορές δεν σημειώνονται αυτές  αν και βέβαια εκτελούνται μουσικά από τους έμπειρους ψάλτες).

    Με λίγη(ή πολύ...) εξάσκηση και πειραματισμό στο abc καθώς και συμβολές από έμπειρους ψάλτες (που τους έχουμε δώσει να ακούσουν τα μουσικά δημιουργήματα μας) θα έχουμε καταλήξει

α) να κατανοήσουμε την σπουδαία μας παράδοση και την θεωρία της Βυζαντινής Μουσικής με τον ποιο απλό τρόπο

β) να γράφουμε με την μέγιστη ακρίβεια στο πεντάγραμμο τα μνημεία της Μουσικής μας (ώστε να γίνουν προσιτά στους μη έχοντες γνώσεις Βυζαντινής μουσικής)

γ) να απολαμβάνουμε με σχεδόν αληθινούς ήχους μουσικών οργάνων τις δικές μας ή των  άλλων δημιουργίες.

   Πιστεύουμε ότι πλέον η παράδοση μας μπορεί να μελετηθεί ηλεκτρονικά  και να συνεχιστεί  χωρίς να χρειάζεται να αγοράσουμε ένα ταμπουρά ή κανάκι ή σάζι ή οτιδήποτε άλλο θεωρούμε "παραδοσιακό" όργανο. (Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι πολλοί έλληνες μπαίνουν σε μεγάλα έξοδα να επισκεφτούν την Κωνσταντινούπολη για να αγοράσουν ταμπουρά χωρίς καν να υποψιάζονται ότι το όργανο έχει κατασκευστεί εξ ολοκλήρου στην φιλοσοφία των 53 μορίων!)

Ακολουθούν λεπτομέρειες για το πως ακριβώς μπορούμε να γράψουμε και να ακούσομε  Βυζαντινή Μουσική σε abc.

Κατασκευή του Προλόγου.

   Όπως αναφέραμε και προηγουμένως ο πρόλογος περιέχει σπουδαιότατα πεδία. Το K: πεδίο καθορίζει το κλειδί του πεντάγραμμου και άρα το συνολικό άκουσμα που θα έχει το απόσπασμά μας. Η ευρωπαική μουσική όμως έχει κτιστεί στην βάση του τόνου(200cents) και του ημιτόνιου(100cents) και άρα σχεδόν  οποιοδήποτε κλειδί δεν θα αποδώσει ικανοποιητικά το οποιοδήποτε βυζαντινό ηχοσύστημα. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος αποφασίσαμε να διαλέξουμε μια διαφορετική πορεία από το τούρκικο σύστημα ή των 72 μορίων. Καταγράψαμε πρώτα τους ήχους της Βυζαντινής Μουσικής στο μονόχορδο(δηλ. με μαθηματικούς λόγους) και στην συνέχεια με μαθηματικές πράξεις μετατρέψαμε τους λόγους αυτούς σε μια ακολουθία από κατάλληλες υφεσο-διέσεις που αποδίδουν τους λόγους αυτούς με την μέγιστη ηλεκτρονική ακρίβεια.

Έτσι προκύπτει ο παρακάτω πίνακας με τους ήχους και τα αντίστοιχα κλειδιά που πρέπει να εισαγάγουμε στο abc:

Αν το μουσικό μας κείμενο πρόκειται να περιέχει και ελληνικά τότε πρέπει πάνω πάνω στην πρώτη πρώτη γραμμή και πριν το X: πεδίο να έχουμε θέσει το πεδίο

I:abc-charset utf-8

Το πεδίο X: είναι βασικά ένα πεδίο καταμέτρησης κομματιών π.χ. το πέμπτο κομμάτι μας στη σειρά του abc αρχείου μας μπορεί να έχει X:5 Είναι κάπως σαν την αρίθμηση των κεφαλαίων ενός μεγάλου βιβλίου. Με αυτό το πεδίο ξεκινάει το μουσικό κομμάτι μας.

 
  Το βασικότερο όμως κομμάτι του προλόγου μαίινει ακριβώς από κάτω από το X: πεδίο! Αποτελείται από τις MIDIdef δηλ. από όλες τις midi εντολές που έχουν σχέση με την έξοδο midi και άρα με το πως θα ακουστεί το μουσικό κομμάτι μας.

 Παραδείγματα:

Με
%%MIDIdef cello program 42
%%MIDIdef synthstrings1 program 50
ορίζουμε δυο διαφορετικά ηχοχρώματα το cello και το synth-string1.
Τα νούμερα στα δεξιά είναι στάνταρτ για τους midi ήχους(128 συνολικά ήχοι) και τον πλήρη κατάλογο θα τον βρούμε στο Runabc and abcMIDI(*) Φυσικά το πόσο φυσιολογικά ακούγεται ο ήχος κάποιου οργάνου εξαρτάται από την επιλογή του soundfont που χρησιμοποιεί ο midi player μας. 

Με
%%MIDIdef fpmp beatstring fpmp
%%MIDIdef fffpmmpp beatstring fffpmmpp
ορίζουμε τους  κτύπους για κάποια μέτρα που μας ενδιαφέρουν. (Περισσότερες πληροφορίες στους μετρικούς πόδες παρακάτω. )

Με
%%MIDIdef antikenwma  bendstring 0 0 0  0 700 700 700 -700 -700  0
προσδίνουμε ποιότητα αντικενώματος (δηλ. ένα φωνητικό "καλλωπισμό") σε μια συγκεκριμμένη νότα.

Με την χρήση της bendstring μπορούμε να ορίσουμε και τα σημεία αλλοιώσεως(υφέσεις ή διέσεις). Π.χ. με %%MIDIdef -92cents  bendstring -3776 ορίζουμε μια ύφεση κατά 92.17 cents. Έτσι μπορούμε να χαμηλώνουμε το διατονικό Ζω'  ώστε να ακουστεί το Ζω' χαμηλωμένο δηλ. "εν υφέσει"(π.χ. αυτό συμβαίνει όταν κατεβαίνουμε την κλίμακα διατονικά από τον πάνω Νη' στο κάτω Νη οπότε το Ζω' πρέπει να ακουστεί με ύφεση δηλ. το διάστημα Κε-Ζω είναι μόνο 256/243

 Σχόλιο: Συνήθως στην πράξη αντί [I:MIDIx=92cents]!bend!Β γράφουμε απλά _B. Αν χρειατούμε να μετατρέψουμε  τα cents σε midi bend-units χρησιμοποιούμε τον μαθηματικό τύπο:  8193/200 x cents.  Επίσης  ίσως είναι χρήσιμη και η εντολή %%MIDIdef 92cents  bendstring 3776. π.χ. αν βρισκόμαστε σε διατονική κλίμακα τότε μπορούμε να την αλλάξουμε προσωρινά με κατάλληλες διέσεις ώστε αντί του διατονικού ήχου  να ακουστεί ο βαρύς διατονικός εκ του κάτω ζω: B, C D E [I:MIDIx=92cents]!bend!F G [I:MIDIx=92cents]!bend!A B Βέβαια δεν θα "χάσουμε" πολλά αν γράψουμε και πιο απλά B, C D E ^F G ^A B για να ακούσομαι τον βαρύ διατονικό χωρίς να αλλάξουμε την διατονική κλίμακα που ορίσαμε παραπάνω).


   Για να χρησιμοποιήσουμε τις παραπάνω midi εντολές μας στο κύριο μέρος του κομματιού μας θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τον συνδυασμό [I:MIDIx=...] όπου στην θέση ... έχουμε βάλει το όνομα της εντολής(η λέξη στα λατινικά που βρίσκεται ακριβώς μετά το MIDIdef). Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζονται οι εντολές που χρησιμοποιούν bendstring(αυτές χρησιμοποιούνται για την ανάλυση των ποιοτικών χαρακτήρων. Λεπτομέρειες παρακάτω). Διότι μετά το [I:MIDIx=...]  χρειάζεται να βάλουμε και την επιπρόσθετη εντολή !bend! στην νότα ακριβώς που θέλουμε να εφαρμοστεί η εντολή.

Παράδειγμα χρήσης μιας εντολής.

Στο παρακάτω παράδειγμα υποθέτουμε ότι η μονάδα μέτρησης είναι τα όγδοοα δηλ. έχουμε θέσει στον πρόλογο L: 1/4 και έχουμε ξεκινήσει με τετράσημο δηλ. έχουμε θέσει [M: 4/4] στον πρόλογο. Θα αλλάξουμε προσωρινά τους κτύπους με χρήση μιας εντολής beatstring που ορίσαμε παραπάνω για να δώσουμε τονική έμφαση σε μια συλλαβή.
(Αυτό είναι ένα κλασικό παράδειγμα μιας μουσικής κατάλληξης στη βυζαντινή σημειογραφία.) Το πρόβλημα είναι ότι το τρίτο η στη σειρά έχει γοργό με αντικένωμα(αντικένωμα χωρίς απλή) άρα εμείς πρέπει να προσέξουμε να το τονίσουμε(m) περισσότερο. Μπορούμε όμως να ξεπεράσουμε αυτήν την δυσκολία τονίζοντας με διαφορετικούς κτύπους όλο το μέτρο στην οποία ανήκει αυτή νότα:

[I:MIDIx=fffpmmpp] F3/2 E/2D/2 E/2 D|[I:MIDIx=fpmp]D3
w: η-η-η-η-η-|μων

Το fffpmmpp αποτελείται απο 3 ισχυρά μέρη fff(ωστε το F3/2 να ακουστεί ισχυρά) από ένα ασθενές(p) ώστε το E/2 να ακουστεί ασθενές, απο δυο μέτρια mm (ώστε το D/2 και το Ε/2 να ακουστούν ως m δηλ. λίγο ασθενέστερα από το f) και δυο pp ώστε το D να ακουστεί ασθενές. Το μών του ημών ανήκει σε τετράσημο πόδα απότε πριν τη νότα D3(δηλ. το Πα 3 χρόνων)  επανήλθαμε στους φυσιολογικούς κτύπους του μέτρου(θέτοντας [I:MIDIx=fpmp]). Το w: αποκάτω απο τις νότες δηλώνει ότι πρόκειται για γραμμή που μπαίνουν οι συλλαβές του μουσικού κειμένου.

Σχόλιο: Στο τέλος του προλόγου μετά το K: πεδίο  θα πρέπει να μπει και η εντολή %%propagate-accidentals not

Κατασκευή του κύριου μέρους.

   Στην επόμενη φωτογραφία έχουμε ξανά ένα απόσπασμα καταγραφής από το ίδιο μουσικό κομμάτι. Είναι η προτελευταία γραμμή του "Κύριε Εκέκραξα". Στη συλλαβή υ του τελευταίου "Κύριε" υπάρχει το νη με μια δίεση. Αυτό φυσικά μπορεί να μεταγραφεί ως ^C. Επειδή υπάρχει απλή(η τελίτσα) κάτω από την απόστροφο και γοργό(σε σχήμα Γ) πάνω από απ' αυτήν αυτό σημαίνει ότι διαρκεί μόνο 3/2 τέταρτα (δηλ. διάρκειας 1 1/2 χρόνων και όχι 2)άρα θα πρέπει να μεταγραφεί ως ^C3/2 στο abc αρχείο μας. Όμως αν το μεταγράφαμε έτσι θα είχαμε κάνει ένα σοβαρό λάθος στην χρονική διάρκεια της νότας C. Ο λόγος είναι απλός: Μετά την απόστροφο ακολουθεί ένα σύμπλεγμα από δυο νότες δηλ. από τα κεντήματα που έχουν πάνω τους το ολίγο και επίσης ένα γοργό. Άρα αυτό σημαίνει(για όσους γνωρίζουν θεωρία Βυζαντινής Μουσικής) ότι θα πρέπει να "κλέψουμε" μισό χρόνο από το  ^C3/2 και να το δώσουμε στα κεντήματα. Συνεπώς αντί ^C3/2 πρέπει να βάλουμε απλά ^C. Τα  κεντήματα που ακολουθούν θα μεταγραφούν ως D1/2 (που γράφεται και απλούστερα ως σκέτο  D/) και  τέλος το ολίγο ως E (δηλ. ως  Βου με διάρκεια ακριβώς ενός τετάρτου). Στο τέλος της γραμμής έχουμε βάλει το \ που απλά σημαίνει ότι το μουσικό μας κομμάτι συνεχίζεται και σε επόμενη γραμμή!

Χρονικοί Χαρακτήρες.

   Στην Βυζαντινή σημειογραφία υπάρχουν χρονικοί χαρακτήρες που αυξάνουν τον χρόνο(κλάσμα, απλή, διπλή και τριπλή), χαρακτήρες που διαιρούν τον χρόνο(γοργό, γοργό παρεστιγμένο, δίγοργο, δίγοργο παρεστιγμένο, τρίγοργο, τρίγοργο παρεστιγμένο) και τέλος χαρακτήρες που διαιρούν και αυξάνουν το χρόνο(αργό, τριημίαργον, δίαργο). Το πως θα μετρατραπούν οι χαρακτήρες στο abc εξαρτάταια από το ποιά είναι η χρονική μονάδα μας. Στο παράδειγμα που ακολουθεί έχουμε παντού υποθέσει ότι η χρονική μονάδας μας είναι τα τέταρτα δηλ. υποθέτουμε ότι L: 1/4 και το μέτρο ο απλός τετράσημος δηλ. το [M:4/4].

	Το γοργόν έχει σχήμα Γ και διαρεί το χρόνο στο μισό. Έτσι για παράδειγμα το  θα μπορούσε να γραφτεί ως D1/2 D1/2 ή πιο απλά D/D/(υποθέτουμε ότι το ίσο αντιστοιχεί στη νότα D). To γοργό στο παρακάτω παράδειγμα "τρώει" μισό χρόνο από το ίσο (με  κλάσμα) άρα πρέπει να γραφτεί ως D3/2 D1/2 ή πιο απλά D3/D/ To γράφεται  όμοια ως D5/D/ Το γράφεται ως D/E/F διότι το γοργόν ανήκει στα κεντήματα. Όμοια το γράφεται ως D/E/ όπου υποθέτουμε ότι το ολίγο είναι  η νότα D οπότε τα κεντήματα είναι η νότα E. Η περίπτωση  γράφεται ως D/C3/ Με την υπορροή έχουμε συνήθως τις περιπτώσεις και που γράφονται αντίστοιχα ως D/C/B, και D3/C/B,2 . Τέλος, έχουμε περιπτώσεις με συνεχές εκαφρόν δουλεύουμε όμοια. Π.χ. στο γράφουμε D/C/B, και αν αντί ίσο έχουμε πεταστή γράφουμε D/C/B, ή αν θέλουμε να δώσουμε στπ D το "πέταγμα" γράφουμε [I:MIDIx=petasth]!bend!D/C/B, Παρακάτω θα βρούμε τον ορισμό της petasth.
ή	Το παρεστιγμένο γοργό έχει μια στιγμή δηλ. μια τελίτσα απο αριστερά είτε τα δεξιά. Η διαφορά του με το γοργό είναι ότι χωρίζει το χρόνο σε δυο τμήματα αξίας 1/3 και 2/3(ανάλογα με το που βρίσκεται η στιγμή του). Έτσι το  αναλύεται χρονικά σε 2/3, 1/3 της μονάδος του χρόνου μας(τα τέταρτα) και άρα σε abc μπορεί να γραφτεί ως (3:2:2DD/ ενώ το     χωρίζεται σε 1/3, 2/3 και άρα μπορεί να γραφτεί ως (3:2:2D/D
	Το δίγοργο χωρίζει το χρόνο σε τρία ίσα μέρη αξίας 1/3 της μονάδος του χρόνου . Στο abc μπορεί να γραφτεί απλά ως (3:1:3D/D/D/. Έτσι, για παράδειγμα, το δίγοργο  μπορεί να γραφτεί ως (3:1:3G/^F/G/  A όπου η συλλαβή "γι" είναι η νότα G. Βάλαμε δίεση ^F στη συλλαβή "ι" διότι διαφορετιά θα ακουγόταν άχαρα. Σχόλιο: Εαν το μέτρο μας είναι ο τρίσημος [M: 3/4] τότε πρέπει να μεταγραφτεί ως (3:2:3G/^F/G
	Το παρεστιγμένο δίγοργον έχει μια στιγμή δηλ. μια τελίτσα απο αριστερά, στη μέση ή στα δεξιά. Η διαφορά του με το απλό δίγοργον είναι ότι χωρίζει το χρόνο σε τρία τμήματα άνισης αξίας 1/4, 1/4 και 2/4(ανάλογα με το που βρίσκεται η στιγμή του). Έτσι το  αναλύεται χρονικά σε 2/4, 1/4 και 1/4 της μονάδος του χρόνου μας(τα τέταρτα) και άρα σε abc ως G/G/4G/4 ή ως G/G//G// . Το  ως G//G/G//ενώ το     ως G//G//G/ . Εδώ βέβαια υποθέσαμε ότι το ίσο είναι η νότα G.
	Το τρίγοργο χωρίζει το χρόνο σε 4 ίσα μέρη αξίας 1/4 της μονάδος. Κλασικό παράδειγμα είναι το του "Κύριε Εκέκραξα" Α ήχου(από το Αναστασιματάριο του Ιωάννου) που αναλύεται ως A//G//F//E//  F/G/F3/ Το A//G//F//E// είναι η ανάλυση του τριγόργου.
ή ή	Το αργόν δίνει στα κεντήματα μισό χρόνο από την νότα στα αριστερά των κεντημάτων και 2 χρόνους στο ολίγο. Άρα το αναλύεται σε D/E/F2 To τριημίαργον αναλύεται όμοια σε D/E/F3 και τέλος το δίαργον αναλύεται σε D/E/F4. Σε όλα τα παραπάνω παραδείγματα υποθέτουμε ότι το ίσον είναι η νότα D.

   Στην Βυζαντινή μουσική χρησιμοποιούνται κάποιοι επιπλέον χαρακτήρες που προσδίνουν ζωηρότητα, ευλιγισία ή άλλα ποιοτικά χαρακτηριστικά στην νότα που αυτοί εφαρμόζονται. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την εντολή bendstring, την controlstring ή κάποιες άλλες εντολές για να πετύχουμε το επιθυμητό άκουσμα. Πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι όταν κατασκευάζουμε μια ποιοτική εντολή αποκλειστικά με την bendstring τότε για να την εφαρμόσουμε σε μια οποιαδήποτε νότα  θα πρέπει να θέσουμε την επιπρόσθετη εντολή !bend! μπροστά ακριβώς από αυτήν νότα. Π.χ. για να προσδώσουμε πέταγμα στην νότα A2 θα θέσουμε [I:MIDIx=petasth-se-klasma]!bend!A2 όπου με petasth-se-klasma είναι η πεταστή πάνω σε νότα που έχει κλάσμα δηλ. είναι διάρκειας 2 χρονικών μονάδων(τετάρτων ή όγδοων κοκ ανάλογα με το πεδίο μας L).   Οι σπουδαιότεροι χαρακτήρες ποιότητος καθώς και ο abc ορισμός τους(σε πρωταρχικό-πειραματικό στάδιο) είναι(ας προσέξουμε όταν τους αντιγράφουμε να έχουν τα σωστά πρόσημα, η μέθοδος copy-paste απο την ιστοσελίδα κατευθείαν στο κείμενό μας δεν αντιγράφει πάντα τα σωστά  πρόσημα π.χ. μερικές φορές εμφανίζονται λανθασμένα διπλά πρόσημα --):

	%%MIDIdef antikenwma  bendstring 0 0 0  0 700 700 700 -700 -700  0 Εδώ με την λέξη antikenwma εννοούμε αντικένωμα με απλή και άρα πρέπει να εφαρμόζεται πάντοτε σε μια νότα διάρκειας 3/2. Μετά απ' αυτήν την νότα ακολουθεί απόστροφος μισού χρόνου(δηλ. με γοργό). Επίσης και ο παρακάτω ορισμός ίσως μας φανεί ικανοποιητικός. %%MIDIdef antikenwma bendstring 0 0 0  0 600 600 600 -600 -600 -600 0 0.
	%%MIDIdef petasth-se-klasma bendstring 0­ 0­­ 900­ 900­ 0  -900 -900­ 0­ -400 Μετά την πεταστή πρέπει να ακολουθεί κατιών χαρακτήρας.
	%%MIDIdef petasth-se-enamish-klasma bendstring 0   700 700­ -1100 Εδώ η νότα μας(π.χ. το ίσο) έχει διάρκεια 3/2 χρόνων και όχι 2 διότι ακολουθεί απόστροφος με γοργό(και άρα μισού χρόνου)
	%%MIDIdef petasth bendstring 0 0­ 900­ 900­ 0­ -900­­ -900 0  -400 Εδώ η νότα μας έχει διάρκεια 1 χρόνου και έχει την ποιότητα της πεταστής (και ακολουθεί απόστροφος)
	%%MIDIdef apo-se-apo bendstring 0 0 0  0 0 500 500 500  -500 -500 Εδώ η πρώτη νότα μας(απόστροφος) έχει διάρκεια 1 χρόνου(και ακολουθεί άλλη μία απόστροφος που βρίσκεται από κάτω της).
	Σε αυτή την περίπτωση το ίσο, η απόστροφος(apo) που παίρνει το γοργόν(gor) και το ακόλουθο ίσο(iso)  θεωρούνται όλα ως μια νότα χρονικής διάρκειας 3/2 χρόνων(και ακολουθούν κεντήματα ή ολίγο με γοργό) στην οποία έχουμε θέσει το ποιοτικό "χαρακτήρα" etero-se-gor-apo-iso όπου: %%MIDIdef etero-se-gor-apo-iso bendstring  0  0 0 0 -6800 0 0 0 0 800
	Σε αυτή την περίπτωση το ίσο  και το ακόλουθο ίσο με γοργό  θεωρούνται ως μια νότα χρονικής διάρκειας 3/2 χρόνων(και ακολουθούν κεντήματα με γοργόν) %%MIDIdef etero-se-gor-iso bendstring   0  0  0 400 400 400    -400 -400 -400 0 0 800 Υπάρχει και η δυνατότητα μέσα στην κίνηση της φωνής να σχεδιάσουμε να μπουν και τα κεντήματα(οπότε τώρα θα έχουμε να εφαρμόσουμε την παρακάτω εντολή σε μια νότα 2 χρονικών μονάδων): %%MIDIdef etero-se-gor-iso-2-xronoi bendstring   0  0  0 600 600 600  0  -600 -600 -600 0 0 0 0 1800 1800 0 -1800
ή	%%MIDIdef etero-se-iso bendstring 0 -400 -400 -800 0 800 400 400 0 (ο κυματισμός αυτός είναι ο "προς τα κάτω" όπως δείχνει και η δεύτερη εικόνα στα αριστερά. Αν όμως  θέλουμε τον "προς τα πάνω" κυματισμό του ετέρου τότε μάλλον το παρακάτω θα μας ικανοποιούσε περισσότερο το %%MIDIdef etero-se-iso-anw bendstring 0 0  300 300 0 -300 -300 0  0 0 ) Σε αυτή την περίπτωση οι δύο ίσες νότες θεωρούνται ως μια νότα χρονικής διάρκειας 2 χρόνων.
	%%MIDIdef etero-se-diplh-iso bendstring 0 0 0 0 0 1000 1300  -1300  -1000 -800 Σε αυτή την περίπτωση το έτερο εφαρμόζεται σε νότα με διπλή δηλ. διάρκειας 3 χρόνων(ακολουθεί απόστροφος και ολίγον).
ή ή	%%MIDIdef omalo-se-klasma control 1 30 Σε αυτή την περίπτωση οι δύο ίσες νότες θεωρούνται ως μια νότα χρονικής διάρκειας 2 χρόνων. Δεν έχουμε bendstring οπότε απαγορεύεται η χρήση του !bend! μπροστά από την νότα που θα εφαρμόσουμε το omalo-se-klasma. Το control 1(cc1) είναι το ModWheel, απότε μετά θα πρέπει μετά την χρήση του omalo-se-klasma να επανέλθουμε σε μηδενικό cc1. Για αυτό το λόγο θα πρέπει αμέσως μετά την χρήση του omalo-se-klasma να χρησιμοποιήσουμε την εντολή [I: MIDIx=no-omalo] όπου με no-omalo εννοούμε την εντολή %%MIDIdef no-omalo control 1 0 Υπάρχουν και άλλες δυνατότητες για να ορίσουμε το ομαλόν. Π.χ με %%MIDIdef omalon-me-modwheel  controlstring 1 25 15 10 5 0 "ρίχνουμε" σταδιακά το modwheel για να δώσουμε την αίσθηση της ενέργειας του ομαλού. (Εδώ δεν χρειάζεται το no-omalo όμως θα πρέπει εκεί που θα εφαρμόσουμε την εντολή να βάλουμε επιπρόσθετα και την !shape! π.χ. [I:MIDIx=omalon-me-modwheel]!shape! A Η εντολή controlstring βρίσκεται ακόμα σε πειραματικό στάδιο οπότε πολλά πράγματα θα αλλάξουν πιθανόν στο σύντομο μέλλον!)
	Τα κεντήματα δεν δέχονται ένσημες συλλαβές. Κατά την εκτέλεση ο φθόγγος των κεντημάτων είναι  ο προηγούμενος (αλλά σε υψηλότερη ηχητική συχνότητα). Στο abc αποδίδουμε τα κεντήματα θέτοντας την εντολή !bend! στην προηγούμενη συχνότητα. Π.χ. ο συνδυασμός  αποδίδεται ως [I:MIDIx=slur] !bend!C D όπου υποθέσαμε ότι το ολίγο(πριν από τα κεντήματα) είναι η νότα C και άρα τα κεντήματα είναι ο D. Για να αποδωθεί το "legato" των κεντημάτων θα πρέπει να έχουμε θέσει κάπου στον πρόλογο μας και το %%MIDIdef slur bendstring 0 0 0  0 0 1200 Αν τα κεντήματά μας δεν παίρνουν ψηφιστόν(από κάτω τους) τότε αντί slur μπορούμε να βάλουμε αριστερά ακριβώς απ' αυτά(και όχι στην προηγούμενη νότα) το [I: MIDIx=kk]!bend! όπου στον πρόλογο έχουμε ορίσει(το kk είναι συντομογραφία των κεντημάτων):   %%MIDIdef kk bendstring -2800 700 700 700 700 0  0 0 0 0  0 0 0 0 0 0
	Με το "κύλισμα" που έχει ορισμό %%MIDIdef kylisma bendvelocity 5 -60 μπορούμε να αποδώσουμε το κύλισμα της φωνής όταν εκτελείται η υπορροή. Για παράδειγμα ο συνδυασμός που βλέπουμε στα αριστερά μπορεί να γραφτεί  ως [I:MIDIx=kylisma]!bend!F/!bend!E/D όπου υποθέτουμε ότι το ίσο είναι η νότα F (μισού χρόνου).

Μετρικοί Πόδες.

Οι πόδες χωρίζονται σε απλούς(που λέγονται και απλά μέτρα) και συνεπτυγμένους. Κάθε πόδας χωρίζεται σε μικρότερα τμήματα με διαφορετική ηχητική ένταση(κτύπο). Το πρώτο τμήμα είναι πάντοτε το δυνατότερο και συμβολίζεται με το γράμμα f. Υπάρχει και  ασθενέστερος κτύπος από τον f(συμβολίζεται με το γράμμα m) αλλά και ακόμα πιο ασθενέστερος(συμβολίζεται με το γράμμα p). Με την χρήση της εντολής beatstring μπορούμε να πετύχουμε τους κτύπους που θέλουμε. Για παράδειγμα, με [I:MIDI = beatstring fppmppppp]AAAAAAAAA μπορούμε να πετύχουμε το πρώτο A να ακούγεται (f), το τέταρτο ως (m) και όλα τα υπόλοιπα ως (p). Αν οι παραπάνω κτύποι εμφανίζονται σε πολλά σημεία του τραγουδίου μας τότε μπορούμε να δώσουμε στον πρόλογο τον ορισμό:

%%MIDIdef fppmppppp beatstring fppmppppp

και να χρησιμοποιούμε το (πιο σύντομο) [I:MIDIx = fppmppppp] αντί του [I:MIDI = beatstring fppmppppp] παραπάνω ή σε οποιοδήποτε άλλο σημείο του κομματιού μας.

Στα ωδεία οι μαθητές εξασκούνται στους πόδες με κινήσεις των χεριών, με μετρονόμο ή λέγοντας κατάλληλες συλλαβές.

Οι απλοί πόδες είναι οι

Δίσημος	Στην Βυζαντινή σημειογραφία συνήθως δεν σημειούται. Στο abc ως [M: 2/4] και έχει κτύπους fp και με συλλαβές ONE(f) two(p)
Τρίσημος	Στην Βυζαντινή σημειογραφία σημειούται δια του αριθμού 3 στην πρώτη συλλαβή. Στο abc ως [M: 3/4] και έχει κτύπους fpp(με συλλαβές ONE two three) Παράδειγμα:  κό-ψη-τουσπα, μέ-νη-χαιρεω από τον Εθνικό μας Ύμνο.
Τετράσημος	Στην Βυζαντινή σημειογραφία συνήθως δεν σημειούται. Στο abc ως [M: 4/4] ή ως [M: C] και έχει κτύπους fpmp. Διαφέρει από τον τετράσημο συνεπτυγμένο(θα τον δούμε παρακάτω) αν και έχει ακριβώς την ίδια ονομασία. Εκτελείται σε  4 κινήσεις ή με τις συλλαβές ONE two Tree four.

Σχόλιο: Οι όμοιοι(και γειτονικοί) πόδες πρέπει να χωρίζονται  με μια διαστολή(|). Αν υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί πόδες στο ίδιο μέλος τότε πρέπει να σημειούται με χρήση του πεδίου M: Έτσι, για παράδειγμα, στο AG|AGG|AFGF| ο τρίσημος |AGG| θα εκτελεστεί λανθασμένα ως fmm και ο τετράσημος  |AGG| ως fmmm. Οπότε μπορούμε να διορθώσουμε σε AG|[M:3/4]AGG|AFGF|. Το αποτέλεσμα τώρα θα είναι fm|fpp|fppm. Βλέπουμε ότι ο τετράσημος ξανά δεν εκτελέστηκε σωστά! Διορθώνουμε σε AG|[M:3/4]AGG|[M:4/4]AFGF| Αν με το αρχικό AG| είχαμε στο μυαλό μας τον δίσημο, τότε θα έπρεπε να το σημειώσουμε με [M:2/4]AG|[M:3/4]AGG|[M:4/4]AFGF| ενώ αν απλά ήταν περίπτωση ελλιπούς πόδα(π.χ. οι 2 τελευταίες συλλαβές mp του τετράσημου fpmp) τότε θα πρέπει να ορίσουμε(MIDIdef) κατάλληλες εντολές beatstring και με χρήση του MIDIx και του πεδίου I: να πάρουμε τo σωστό αποτέλεσμα: [M: none][I: MIDIx= mp]AG|[M:3/4][I: MIDIx= fpmp]AGG|[M:4/4]AFGF| Διαφορετικά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε παύσεις ώστε να συμπληρωθεί το πρώτο μέτρο: [M: 4/4]z2AG|[M:3/4]AGG|[M:4/4]AFGF| Το  γράμμα z χρησιμοποιείται για να παίρνουμε τις παύσεις μας.

Οι συνεπτυγμένοι πόδες είναι οι:

Τετράσημος	Προκύπτει από την σύμπτηξη δύο μέτρων του απλού δισήμου. Σημειούται ως [M:2/2] ή [M: C|] και έχει κτύπους fp pp. Στην Βυζαντινή σημειογραφία σημειούται με τον αριθμό 4 και εκτελείται σε  2 κινήσεις.
Εξάσημος	Προκύπτει από την σύμπτηξη τριών μέτρων του απλού δισήμου. Σημειούται ως [M:3/2] στην abc και έχει κτύπους fp pp pp. Στην Βυζαντινή σημειογραφία σημειούται με τον αριθμό 6 και εκτελείται σε  3 κινήσεις(1 θέση, 2 άρσεις).
Οκτάσημος	Προκύπτει από την σύμπτηξη τεσσάρων μέτρων του απλού δισήμου. Οι κτύποι του είναι οι fp  pp mp pp. Σημειούται δια του αριθμού 8 μεταξύ της πρώτης και δεύτερης συλλαβής στην Βυζαντινή σημειογραφία και ως [M:4/2] στην  abc. Εκτελείται σε  4 κινήσεις όπως ο απλός 4σημος.
Πεντάσημος	Προκύπτει από την σύμπτηξη ενός απλού τρισήμου και ενός απλού δισήμου. Οι κτύποι του είναι οι fpp mp. Σημειούται δια του αριθμού 5 μεταξύ της πρώτης και δεύτερης συλλαβής στην Βυζαντινή σημειογραφία και ως [M: 5/4][I:MIDIx=fppmp] στην  abc. Εκτελείται σε  2 κινήσεις εκ των οποίων η πρώτη(η θέση) είναι μεγαλύτερη της άρσης λόγω του ότι τρίσημος έχει μια νότα παραπάνω.
Επτάσημος	Προκύπτει από την σύμπτηξη ενός απλού τρισήμου και 2 απλών δισήμου. Οι κτύποι του είναι οι fpp pp pp. Σημειούται δια του αριθμού 7 μεταξύ της πρώτης και δεύτερης συλλαβής στην Βυζαντινή σημειογραφία και ως [M: 7/4] στην  abc. Εκτελείται σε  3 κινήσεις εκ των οποίων η πρώτη(η θέση) είναι μεγαλύτερη των άλλων λόγω του ότι τρίσημος έχει μια νότα παραπάνω από τον δίσημο. Με [M: 7/8] στην  abc έχουμε τους ίδιους κτύπους(3/8+2/8+2/8=7/8 χορός Καλαματιανός) Μπορούμε να προσδώσουμε περισσότερη ένταση στην δεύτερη κίνηση με κατάλληλη χρήση του MIDIx π.χ. [M: 7/8][I:MIDIx=fppmppp]
Εννεάσημος	Προκύπτει από την σύμπτηξη ενός απλού τρισήμου και 3 απλών δισήμων. Οι κτύποι του είναι οι fpp  mp pp pp (ή διαφορετικά fpp  mp mp mp αν θέλουμε να τονίσουμε ξεχωριστά κάθε δίσημο). Σημειούται δια του αριθμού 9 μεταξύ της πρώτης και δεύτερης συλλαβής στην Βυζαντινή σημειογραφία. Εκτελείται(με βάση τη θεωρία της Βυζαντινής Μουσικής) σε  4 κινήσεις, με  τη πρώτη κίνηση(θέση) να περιλαμβάνει τον απλό τρίσημο και γι' αυτό είναι μεγαλύτερη χρονικά των 3 άλλων. Στην abc παριστάνεται με [M: 9/4][I:MIDIx=fppmppppp]

Σχόλια:

α) Οι συνεπτυγμένοι πόδες σημειώνονται στη Βυζαντινή σημεογραφία εκτός από το κατάλληλο νούμερο και με τη διαστολή  ↑ δηλ. του τόξου ︵ που είναι χωρισμένο στα δύο με μια διαστολή |. Αυτή η διαστολή διαχωρίζει το πρώτο(αρχικό) απλό μέτρο από τα υπόλοιπα βοηθητικά(εσωτερικά) μέτρα του πόδα. Το τέλος του πόδα σημειώνεται με την διπλή διαστολή ǁ.
β) Για τον εξάσημο: Εκτός του παραπάνω εξάσημου υπάρχει και άλλος εξάσημος που απαντά σπάνια σε βυζαντινά εκκλησιαστικά μέλη. Προκύπτει από την σύμπτηξη δυο μέτρων του απλού τρισήμου. Σημειούται ως [M:6/4]  και έχει κτύπους fpp  mpp. Εκτελείται σε  2 κινήσεις(1 θέση fpp, 1 άρση mpp).  Αν αντί L: 1/4 έχουμε θέσει(στον πρόλογο του abc αρχείου μας) το L: 1/8 δηλ. αν ως μονάδα χρονικής μέτρησης(δηλ. ως μια νότα) έχουμε τα όγδοοα αντί τα τέταρτα τότε πρέπει να αλλάξουμε το [M:6/4] σε [M:6/8]. Θα έχουμε ξανά τους ίδιους κτύπους fpp mpp(δηλ. ως ONE two three Four five six). Για τους αρχάριους: Το [M:6/8] δεν μας κάνει [M:3/4]. Η μουσική δεν είναι όπως τα κλάσματα στα μαθηματικά! Στο [M:3/4] δίνουμε έμφαση μόνο στο πρώτο κτύπο(f). To [M:6/8] έχει "άκουσμα"  2 τρίσημων.   (Ο τσάμικος χορός μπορεί να παρασταθεί με  [M:6/8] αλλά μάλλον τότε πρέπει να ορίσουμε τους κτύπους του ως fp mp mp)
γ) Για τον πεντάσημο: Αν αντί L: 1/4 έχουμε θέσει το L: 1/8  τότε πρέπει να αλλάξουμε το [M:5/4][I:MIDIx=fppmp] σε [M:5/8][I:MIDIx=fppmp] και θα έχουμε τους ίδιους κτύπους fpp mp(π.χ. χορός Τσακώνικος). Επίσης, σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να προηγείται ο δίσημος και να έπεται ο τρίσημος(π.χ. χορός Ζαγορίσιος). Τότε για να πετύχουμε τους κτύπους fp mpp θα χρειαστεί να ορίσουμε(στο πρόλογο) τo MIDIdef του πεντάσημου ως %%MIDIdef fpmpp beatstring fpmpp και να θέσουμε [M: 5/4][I:MIDIx=fpmpp] στην  abc πριν από το 5σημο πόδα.
δ) Παραλλαγές του εννεάσημου: Με το [M: 9/4] ή το [M: 9/8] στην  abc παίρνουμε ουσιαστικά σύμπτηξη τριών τρισήμων και οι κτύποι του είναι fpp mpp mpp.  Φυσικά, αυτή η περίπτωση πρέπει να εκτελεστεί με τρεις μόνο κινήσεις του χεριού! Με [L:1/4][M: 9/2] ή με [L:1/8][M: 9/4] παίρνουμε κτύπους  fp pp pp mpp σαν να είχαμε ένα σύνθετο μέτρο από τρεις δίσημους και ένα τρίσημο(όπως στον ζειμπέκικο  και καρσιλαμά  χορό). Στην περίπτωση αυτή μετά την θέση fp, ακολουθούν τρεις επιπλέον κινήσεις(αριστερά pp, δεξιά pp και άρση mpp, με την άρση να είναι χρονικά μεγαλύτερη αφού περιλαμβάνει τον τρίσημο). Για να συμβολίσουμε με ακρίβεια τον εννεάσημο θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε προσθετικό μέτρο(additive metre) και να γράφαμε για παράδειγμα [M: (2+2+2+3)/8] (3 δίσημοι και ένας τρίσημος όπως συμβαίνει στο χορό Έντεκα) ή μεικτό μέτρο(mixed metre) π.χ. [M: (3/8+3/4)] αλλά στην τελευταία περίπτωση δυστυχώς η beatstring εντολή δεν μπορεί να παράγει τους επιθυμητούς κτύπους. 

Το απαραίτητο λογισμικό(software)